Βοτανικός Κήπος Χαιδαρίου ( Διομήδειος Κήπος )

Ο Διομήδειος Κήπος στο Χαϊδάρι

Ο Αλέξανδρος Διομήδης ήταν οικονομολόγος και νομικός. Το 1895 εξελέγη διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Λειψίας. Με το κόμμα των Φιλελευθέρων εκλέγεται βουλευτής και τοποθετείται Υπουργός Οικονομικών και Δικαιοσύνης. Στις κρίσιμες διαπραγματεύσεις μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο συμμετέχει ως αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών. Παίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομική ζωή  της χώρας αφού ήταν ο πρώτος διοικητής της Τραπέζης Ελλάδος.

Η σύζυγός του Ιουλία, κατάγονταν από εύπορη οικογένεια. Μαζί με τη σημαντική κοινωνική δράση που ανέπτυξε, ασχολήθηκε συστηματικά με την ανθοκομία και την κηπουρική. Σε κτήμα που διέθετε στην Κηφισιά δημιούργησε ένα πρότυπο κήπο εισάγοντας πολλά νέα φυτά στην Ελλάδα.

Αν και πολιτικός ο Αλ. Διομίδης πίστευε πως η ανάπτυξη της βοτανικής θα άνοιγε στους νέους πολλά καινούργια επαγγέλματα φέρνοντας παράλληλα τον άνθρωπο σε επαφή με τον φυτικό κόσμο. Το 1946, μετά τον θάνατο της συζύγου του, συντάσσει ιδιόχειρη διαθήκη εκφράζοντας και την πεποίθηση της γυναίκας του για την δημιουργία του πρώτου Βοτανικού Κήπου στην Ελλάδα.

Η αρμοδιότητα υλοποίησης δόθηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με κληροδότημα μια τριώροφη οικία στην οδό Ρηγίλλης 18, μετοχές και κινητές αξίες. Με Βασιλικό Διάταγμα ιδρύεται το 1951 ο «Βοτανικός Κήπος Αλεξάνδρου και Ιουλίας Διομήδη». Το Υπουργείο Γεωργίας παραχωρεί για την υλοποίηση μια έκταση 1500 στρεμμάτων στην περιοχή Δαφνίου πάνω από την Ιερά Οδό. Μετά τις κατάλληλες εργασίες διαμόρφωσης του χώρου φύτευση και ανάπτυξης των φυτών ο χώρος άνοιξε για το κοινό το 1975.

Σήμερα στο Βοτανικό Κήπο ζουν περισσότερα από 3000 είδη φυτών. Είναι χωρισμένος σε οκτώ τμήματα. Ο δεντρώνας αποτελείται από 6 τομείς. Ο κάθε ένας από αυτούς αποτελείται από δέντρα και θάμνους που προέρχονται από μια συγκεκριμένη ήπειρο. O ανθώνας περιλαμβάνει 15 μεγάλα παρτέρια και 25 λίμνες, στις οποίες με τη συνεχόμενη ροή αναπτύσσονται πολλά υδρόβια και υδρόφιλα είδη φυτών από όλη τη Γη. Επίσης υπάρχει το τμήμα με τα φαρμακευτικά φυτά και το τμήμα με τα οικονομικά φυτά, δηλαδή φυτά τα οποία είναι χρήσιμα για τους καρπούς τους ή για την ξυλεία τους, για τις ίνες τους οι οποίες χρησιμοποιούνται στην κλωστοϋφαντουργία και για τις χημικές ουσίες τους που χρησιμοποιούνται σε διάφορους τομείς της βιομηχανίας (χρώματα, βερνίκια, αρώματα, κ.λπ.). Καλλιεργούνται επίσης κτηνοτροφικά και αρωματικά φυτά. Το τμήμα με τα ιστορικά φυτά είναι μοναδικό στον κόσμο, καθώς φιλοξενεί είδη που αναφέρονται από την αρχαία ελληνική μυθολογία ως εμπλεκόμενα σε διάφορους μύθους ή αφιερωμένα στους θεούς. Υπάρχουν ακόμη είδη τα οποία οι αρχαίοι συγγραφείς, βοτανικοί ή μη, ανέφεραν ότι χρησιμοποιούσαν οι πρόγονοί μας, αλλά επίσης και φυτά που αναφέρουν η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη. Επίσης στο θερμοκήπιο που υπάρχει διατηρούνται και αναπτύσσονται φυτά τροπικών δασών.

Ο χώρος του κήπου δεν κλείνει μέσα του μόνο πολλές ποικιλίες φυτών αλλά αποτελεί και ένα ιστορικό τοπόσημο για την εθνική μας αντίσταση. Το Στρατόπεδο Χαϊδαρίου (οπού εκτελούνταν πολλοί έλληνες κατά την γερμανική κατοχή) είχε αρχίσει να εγκαταλείπεται ως τόπος εκτέλεσης και οι κρατούμενοι να οδηγούνται στην Καισαριανή από τον Μάη του 1944. Οι τελευταίοι κρατούμενοι του Χαϊδαρίου εκτελούνται το πρωί της 8^ης Σεπτεμβρίου 1944 στην σημερινή έκταση του Διομήδειου. Το μνημείο που βρίσκεται βόρεια την πύλης του κήπου μαρτυρεί την εκτέλεση 72 αντιστασιακών στο χώρο. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν η Λέλα Καραγιάννη και ο Μανώλης Λίτινας. Το γεγονός δεν έχει αναδειχθεί ιδιαίτερα, γιατί όπως αναφέρεται από πολλούς οι εκτελεσθέντες δεν άνηκαν σε συγκεκριμένη αντιστασιακή οργάνωση! Ίσως επειδή ήταν οργανωμένοι και δρούσαν για τη συγκέντρωση πληροφοριών και δολιοφθορών προφανώς στο πλευρό των άγγλων. Σήμερα στον χώρο υπάρχουν τρία μνημεία: το αρχικό σε ρομβοειδή επιτύμβια στήλη που αναφέρει το περιστατικό, ένα γλυπτό σε σχήμα βιβλίου όπου χαράχτηκαν οι τελευταίοι στίχοι του Λίτινα, και ένα πρόσφατο σε μορφή αρχαιοελληνικού ναού που αναγράφονται όλα τα ονόματα των εκτελεσθέντων.

Ο Διομήδειος Κήπος είναι ανοικτός καθημερινά για το κοινό. Τα τελευταία χρόνια διοργανώνει και προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για σχολεία. Ο χώρος εκτός από την βοτανική ενημέρωση είναι ζεστός και φιλόξενος για περπάτημα βόλτα ή ακόμα και για καφέ στο αναψυκτήριο που διαθέτει.

Η επενδυμένη με πέτρα είσοδος του Βοτανικού Κήπου Αλεξάνδρου & Ιουλίας Διομήδη διακρίνεται στο αριστερό μέρος της Ιεράς Οδού στη περιοχή του Δαφνίου.